
سلام به همهی مهندسها که رزبریپای توسعه میدهند!
تو این آموزش قراره یه غواصی حسابی تو دنیای ترمینال رزبریپای داشته باشیم! اگه تازهکار باشی یا بخوای مهارتت رو تو دستورات ترمینال رزپبیان به سطح حرفهای برسونی، این راهنما برات طراحی شده. تو این پست، از نکات پایهی ترمینال رزبری شروع میکنیم و تا دستورات پیشرفته مثل مدیریت فایل، فشردهسازی، شبکه، و حتی نصب ابزار گرافیکی مثل Synaptic پیش میریم. 🚀
چرا ترمینال رزبریپای اینقدر مهمه؟
ترمینال رزپبیان قلب تپندهی سیستمعامل لینوکسه! وقتی باهاش کار میکنی، انگار داری مستقیم با رزبریپای حرف میزنی، بدون هیچ واسطهی گرافیکی مثل KDE یا GNOME. این یعنی دستوراتت تو ترمینال لینوکس رزبریپای سریعتر، دقیقتر و با اولویت بالاتری اجرا میشن. خیلی از حرفهایها کار با ترمینال رزبری رو به محیط گرافیکی ترجیح میدن، چون هم قدرتمنده، هم بعضی کارها فقط تو ترمینال شدنیه! 😎
جالب اینجاست که ترمینال رزبریپای از ترمینال یونیکس الهام گرفته. پس اگه دستورات ترمینال رزپبیان رو خوب یاد بگیری، میتونی تو سیستمهای شبهیونیکس مثل مکینتاش یا لینوکسهای دیگه (مثل دبیان و ردهت) هم ازشون استفاده کنی. دستورات ممکنه یه کم فرق کنن، ولی خیالت راحت، بالای 90٪ شبیه همن!
نکات کلیدی برای کار با ترمینال رزبری
قبل از اینکه بریم سراغ دستورات ترمینال رزپبیان، چند تا نکتهی باحال رو بگم که حسابی به کارتون میاد:
نکات پایه
- کلیدهای میانبر گرافیکی کار نمیکنن! مثلاً نمیتونی از Ctrl+C و Ctrl+V برای کپی و پیست استفاده کنی. ولی با موس میتونی متن رو کپی کنی (مثلاً از یه وبسایت به ترمینال رزبریپای).
- دقت تو تایپ دستورات خیلی مهمه! فاصلهها، حروف بزرگ و کوچک، و سوئیچها (که با خط تیره – مینویسن) باید درست باشن، وگرنه دستور اجرا نمیشه.
- ترمینال رزبری محتوای تصویری و صوتی رو مستقیم پخش نمیکنه. ولی میتونی بهش بگی این فایلها رو با نرمافزارهای گرافیکی باز کنه.
ترفندهای باحال ترمینال رزبری
- جادوی کلید Tab! اگه یه بخشی از دستور رو بنویسی و Tab رو بزنی، ترمینال رزپبیان خودش سعی میکنه دستور رو کامل کنه یا گزینههای مشابه رو نشون بده. مثلاً اگه بنویسی sudo raspi-co و Tab رو بزنی، سیستم خودش میکنه sudo raspi-config.
- دستورات قبلی رو مرور کن! با کلیدهای جهتنما (بالا و پایین) میتونی دستوراتی که قبلاً زدی رو ببینی.
- دفترچه راهنما همیشه همراهته! با دستور man (مخفف manual) میتونی راهنمای هر دستور رو ببینی. مثلاً man shutdown بهت میگه این دستور چطور کار میکنه.
دستورات ترمینال رزپبیان: از پایه تا پیشرفته
حالا بریم سراغ یه عالمه دستور باحال که حسابی به کارتون میاد! این دستورات رو دو برابر کردیم تا همهچیز رو پوشش بدیم: از اطلاعات سیستم و مدیریت فایل تا فشردهسازی، شبکه، و نصب نرمافزار. برای هر بخش، مثالهای عملی هم گذاشتیم که راحتتر یاد بگیری.
اطلاعات سیستم در ترمینال رزبریپای
این دستورات بهت کمک میکنن یه دید کامل از وضعیت رزبریپایت داشته باشی:
دستورات پایه سیستم
date: تاریخ و ساعت فعلی رو نشون میده
pi @ raspberrypi:~ $ date
Sun 15 Jul 10:26:59 +0430 2018
cal: تقویم ماه جاری رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ cal
July 2018
Su Mo Tu We Th Fr Sa
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
uptime: نشون میده سیستم چقدر وقته روشنه و چند تا کاربر فعال داره.
pi @ raspberrypi:~ $ uptime
10:29:07 up 40 min, 3 users, load average: 0.00, 0.00, 0.00
who: لیست کاربرهای فعال رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ who
pi tty1 2018-07-14 17:02
pi pts/0 2018-07-15 10:18 (192.168.88.254)
اطلاعات سختافزاری
whoami: نشون میده با چه حسابی لاگین کردی.
pi @ raspberrypi:~ $ whoami
pi
uname -a: اطلاعات کامل سیستمعامل رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ uname -a
Linux raspberrypi 4.14.52-v7+ #1123 SMP Wed Jun 27 17:35:49 BST 2018 armv7l GNU/Linux
cat /proc/cpuinfo: اطلاعات پردازنده (CPU) رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ cat /proc/cpuinfo
processor : 0
model name : ARMv7 Processor rev 4 (v7l)
Hardware : BCM2835
cat /proc/meminfo: اطلاعات حافظه RAM رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ cat /proc/meminfo
MemTotal: 949452 kB
MemFree: 367208 kB
df: فضای استفادهشده و خالی دیسکها رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ df
Filesystem 1K-blocks Used Available Use% Mounted on
/dev/root 30568540 5207208 24055948 18% /
free: فضای خالی RAM و Swap رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ free
total used free shared buff/cache available
Mem: 949452 176372 366836 23840 406244 697124
Swap: 102396 0 102396
دستورات اضافی
top: وضعیت پردازشها و مصرف منابع رو بهصورت زنده نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ top
htop: نسخه گرافیکیتر از top (باید اول نصبش کنی: sudo apt-get install htop).
pi @ raspberrypi:~ $ htop
lscpu: جزئیات پردازنده رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ lscpu
Architecture: arm
CPU(s): 4
مدیریت کاربران در ترمینال رزبری
این دستورات برای کنترل حسابهای کاربری خیلی بهدرد میخورن:
دستورات کاربری
adduser accountname: یه کاربر جدید میسازه.
pi @ raspberrypi:~ $ adduser ali
passwd accountname: رمز عبور یه کاربر رو تغییر میده.
pi @ raspberrypi:~ $ passwd ali
sudo -s: میری تو حالت کاربر روت.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo -s
exit: از حالت فعلی خارج میشی.
pi @ raspberry/bash
pi @ raspberrypi:~ $ exit
deluser accountname: یه کاربر رو حذف میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ deluser ali
usermod -aG group accountname: یه کاربر رو به یه گروه اضافه میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ usermod -aG sudo ali
شروع و پایان سیستم با دستورات ترمینال رزپبیان
این دستورات برای کنترل روشن و خاموش کردن سیستمن:
دستورات پایه
sudo shutdown -h now: سیستم رو فوری خاموش میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo shutdown -h now
sudo shutdown -h 5: سیستم رو بعد از 5 دقیقه خاموش میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo shutdown -h 5
Shutdown scheduled for Sun 2018-07-15 10:42:41 +0430
sudo shutdown -r now: سیستم رو فوری ریاستارت میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo shutdown -r now
sudo reboot: سیستم رو ریاستارت میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo reboot
دستورات اضافی
sudo shutdown -c: خاموش شدن برنامهریزیشده رو لغو میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo shutdown -c
sudo poweroff: سیستم رو خاموش میکنه (شبیه shutdown -h now).
pi @ raspberrypi:~ $ sudo poweroff
مدیریت فایلها و دایرکتوریها در ترمینال لینوکس رزبریپای
این دستورات برای مدیریت فایل در ترمینال خیلی کاربردین:
دستورات پایه
ls: لیست فایلها و پوشههای مسیر فعلی رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ ls
RaspberryPi ROBOTAFZAR test.txt
ls -l: لیست با جزئیات کامل.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ ls -l
drwxr-xr-x 2 pi pi 4096 Jul 15 10:43 RaspberryPi
ls -a: فایلهای مخفی رو هم نشون میده.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ ls -a
. .. RaspberryPi ROBOTAFZAR test.txt
cd dir: به مسیر موردنظر میری.
pi @ raspberrypi:~ $ cd Desktop
pwd: مسیر فعلی رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ pwd
/home/pi/Desktop
rm -rf dir: پوشه و محتویاتش رو حذف میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ rm -rf myfolder
دستورات اضافی
tree: ساختار درختی دایرکتوریها رو نشون میده (باید نصبش کنی: sudo apt-get install tree).
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ tree
.
├── RaspberryPi
├── ROBOTAFZAR
└── test.txt
du -h: حجم دایرکتوریها رو بهصورت خوانا نشون میده.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ du -h
4.0K ./RaspberryPi
4.0K ./ROBOTAFZAR
file filename: نوع فایل رو مشخص میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ file test.txt
test.txt: ASCII text
ln -s file link: یه میانبر (لینک) برای فایل میسازه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ ln -s test.txt test_link
فشردهسازی و آرشیو در ترمینال رزبری
لینوکس از فرمتهای tar، gz، bz2 و zip پشتیبانی میکنه:
دستورات پایه
tar -cvf file.tar Files: یه فایل tar میسازه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ tar -cvf test1.tar t1.txt
t1.txt
tar -xvf file.tar: فایل tar رو استخراج میکنه.
pi@raspberrypi:~/Desktop $ tar -xvf test1.tar
t1.txt
zip -r file.zip Files: فایل zip میسازه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ zip -r test.zip t1.txt
unzip file.zip: فایل zip رو استخراج میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ unzip test.zip
دستورات اضافی
tar -tvf file.tar: محتویات فایل tar رو بدون استخراج نشون میده.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ tar -tvf test1.tar
-rw-r--r-- pi/pi 0 2018-07-15 10:43 t1.txt
gzip file: فایل رو با فرمت gz فشرده میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ gzip test.txt
gunzip file.gz: فایل gz رو باز میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ gunzip test.txt.gz
جستوجو در ترمینال رزپبیان
این دستورات برای پیدا کردن فایلها و متنها عالیان:
دستورات پایه
find -name filename: فایل رو تو مسیر فعلی جستوجو میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ find -name t1.txt
./t1.txt
locate file: فایل رو سریع پیدا میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ locate t1.txt
/home/pi/Desktop/t1.txt
grep pattern file: یه عبارت رو تو فایل جستوجو میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ grep "test" t1.txt
this is a test message
دستورات اضافی
find / -name filename: تو کل سیستم جستوجو میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ find / -name t1.txt
/home/pi/Desktop/t1.txt
grep -r pattern dir: تو همه فایلهای یه دایرکتوری جستوجو میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ grep -r "test" .
./t1.txt:this is a test message
شبکه و اینترنت در ترمینال لینوکس رزبریپای
این دستورات برای کار با شبکه تو ترمینال رزبری خیلی بهدرد میخورن:
دستورات پایه
ifconfig: اطلاعات شبکه (مثل IP) رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ ifconfig
eth0: inet 192.168.88.238 netmask 255.255.255.0
ping host: از یه سرور پینگ میگیره.
pi @ raspberrypi:~ $ ping google.com
ssh user@host: از راه دور به سیستم وصل میشه.
pi @ raspberrypi:~ $ ssh pi@192.168.1.100
دستورات اضافی
netstat -tuln: پورتهای باز رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ netstat -tuln
curl url: دادهها رو از یه URL میگیره.
pi @ raspberrypi:~ $ curl https://example.com
nslookup domain: اطلاعات DNS یه دامنه رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ nslookup google.com
نصب و مدیریت بستهها با APT در ترمینال رزبریپای
این دستورات برای نصب و مدیریت نرمافزارها لازمن:
دستورات پایه
sudo apt-get update: لیست بستهها رو بهروز میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo apt-get update
sudo apt-get install package: یه بسته رو نصب میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo apt-get install vim
sudo apt-get clean: کش بستهها رو پاک میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo apt-get clean
دستورات اضافی
apt-cache search package: بسته رو جستوجو میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ apt-cache search python
sudo apt-get remove package: یه بسته رو حذف میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ sudo apt-get remove vim
نصب ابزار گرافیکی Synaptic در ترمینال رزپبیان
Synaptic یه ابزار گرافیکی باحاله برای مدیریت بستهها تو ترمینال رزبری. برای نصبش این مراحل رو برو:
مراحل نصب
1. ترمینال رو باز کن و این دستورات رو بزن:
sudo apt-get update
sudo apt-get upgrade
sudo apt-get install synaptic
2. اگه Synaptic درست اجرا نشد، این کار رو بکن:
- تو منوی استارت، روی Synaptic راستکلیک کن و Properties رو بزن.
- تو سربرگ Desktop Entry، جلوی Command بنویس: gksudo synaptic-pkexec
- یا تو ترمینال رزبریپای بزن:
sudo nano /usr/share/applications/synaptic.desktop
و Exec=synaptic-pkexec رو به Exec=gksudo synaptic-pkexec تغییر بده.
ترفندهای باحال ترمینال رزبری
ذخیره مسیرها
بعضی وقتا تو یه مسیر هستی و میخوای بعد از گشتوگذار تو مسیرهای دیگه، سریع برگردی همونجا:
pushd dir: مسیر رو ذخیره میکنه.
pi @ raspberrypi:~/Desktop $ pushd ~
popd: به مسیر ذخیرهشده برمیگرده.
pi @ raspberrypi:~ $ popd
تاریخچه دستورات
history: همه دستورات قبلی رو نشون میده.
pi @ raspberrypi:~ $ history
!n: دستور شماره n از تاریخچه رو اجرا میکنه.
pi @ raspberrypi:~ $ !100
جمعبندی: تسلط بر ترمینال رزبریپای
تو این آموزش حسابی با ترمینال رزبری و دستورات ترمینال رزپبیان حال کردیم! از دستورات پایه مثل نمایش اطلاعات سیستم گرفته تا مدیریت فایل، فشردهسازی، شبکه، و نصب ابزار گرافیکی Synaptic. حالا دیگه باید حسابی با ترمینال لینوکس رزبریپای راحت باشی و بتونی مثل یه حرفهای باهاش کار کنی. 😎
تو آموزش بعدی قراره بریم سراغ شخصیسازی رزپبیان، معرفی منوها، ابزارها، و نرمافزارهای پیشفرض. برای حمایت از ما و گرفتن کلی آموزش و خبر باحال، حتماً به اینستاگرام رباتافزار سر بزن.
یادتون نره به این مقاله آموزشی رای بدید تا بتونیم محتوا بهتری براتون تولید کنیم! 🌟
_______ _______